2024 Година на десницата

Едно од главните обележја во годината што е пред нас ќе бидат изборите. И тоа не само во Македонија кога на пролет ќе имаме и претседателски и парламентарни избори. Во 2024 на гласачките биралишта ќе излезе половина од светската популација, или 3,8 милијарди луѓе со право на глас. Најинтересни, бездруго ќе бидат американските претседателски избори во ноември. Тие може да донесат голем пресврт, не само од аспект на тоа дека Републиканците повторно може да ја освојат Белата куќа, туку и како перцепција и практика на западните узанси на демократијата што досега ја познававме.

Американските либерали и речиси цела Европа е во паника од можноста Трамп повторно да се врати во Белата куќа. Овој пат со експлицитна најава дека ќе ги инструментализира федералните институции за пресметка со политичките ривали, но и со закана дека САД целосно или делумно ќе се повлечат од НАТО, како и дека Киев може да заборави на американската помош, што би му отворил широк маневарски и стратегиски простор на рускиот автократ Владимир Путин во Европа.

Но, пред тоа ќе имаме избори за европскиот парламент. Трендовите ја фаворизираат десницата. И тоа крајната. Иако во нашата јавност главна тема на политичкиот дискурс е проширувањето на ЕУ до 2030 и опасноста да се пропушти историска шанса, за очекување е европскиот парламент да стане поксенофобичен, помалку склон кон проширувањето со нови членки и повеќе завртен кон сопствените проблеми. Тоа ќе важи и за следната европска комисија.

По шокантната победа на Вилдерс во Холандија се очекува крајната десница да триумфира и во Франција и во делови од Германија. Крајната десница во Германија најавува дека може да биде непријателски расположена кон ЕУ и нејзините институции во Брисел, а слични се најавите и во Франција каде што се особени силни анти-имигрантските и анти-муслиманските чувства. Дотаму што Мари ле Пен, внука на оснивачот на првата антисемитско движење во Европа  „Француската акција“  се појави на марш за правата на Евреите, а против Муслиманите.

Германија и Франција се главните столбови на ЕУ. Ако тие се завртат против ЕУ и нејзините институции, ЕУ каква што сега ја познаваме ќе биде пред огромен тест.

Ни се заканува ли радикално превреднување на сите вредности? Можно ли е да бидат затресени и загрозени и самите фундаменти на европската демократија како што се независносто судство и слободните медиуми? Сериозни европски аналитичари предупредуваат дури и на таква можност.

Демократијата ќе се соочува со предизвици не само во регионите и државите каде што демократските вредности се постојано под знак прашање, како што сега се случува во Србија, туку и во бастионите на демократијата и оние што треба да го дадат примерот за слободниот свет како што се Америка и старите членки на ЕУ !

Последниот извештај на Фридом Хаус сугерира дека демократијата е во опаѓање низ целиот свет, а во 2023 особено на удар беше слободата на изразување.

Фактите говорат дека во моментов демократијата како облик на владеење се повеќе опаѓа. Дури 72 проценти од светската популација или 5,7 милијарди луѓе жиеват во автократски режими. Во годината што е пред нас таа бројка може да биде во пораст. Најголемиот страв е дека главниот столб на демократијата Америка може да стане авторитарна држава под владеењето на Доналд Трамп, нешто што кандидатот на Републиканците јавно го најавува во своите говори. Самата републиканска партија веќе одамна не е тоа што беше, откако во неа доминираат МАГА силите што и го исфрлаат на површина Трамп како претседателски кандидат на конзервативците.

За изборите во Македонија што се пред нас допрва ќе се пишува и анализира многу. Но реално е и во Македонија да имаме промена на власта и клучните институции повторно да ги заземе десницата.