По десет години ЕУ прави пресврт по прашањето за азилот

Четирите земји под најголем притисок – Кипар, Грција, Италија и Шпанија, ќе можат да аплицираат за помош од фондот за солидарност, што вклучува преместување на 21.000 баратели на азил или финансиска помош до 420 милиони евра од европскиот буџет. Овие бројки се договорени за периодот од 12-ти јуни до крајот на 2026 година, а нови бројки ќе се утврдуваат за секоја година потоа, во зависност од потребата.

Шест земји – Австрија, Бугарија, Чешка, Естонија, Хрватска и Полска – за кои Комисијата утврди дека кумулативно биле изложени на миграциски притисок во текот на изминатите пет години, имаат право да аплицираат за целосно или делумно ослободување од обврската за придонес во механизмот за солидарност, што значи дека нема да мора да обезбедуваат финансиска помош или да примаат мигранти од земјите-членки под најголем притисок.

Министрите се согласија за регулативата за безбедна земја на потекло, со која првпат се воспоставува единствен европски список на земји чии државјани би имале тешкотии да добијат меѓународна заштита. Листата ги вклучува Бангладеш, Колумбија, Египет, Индија, Косово, Мароко и Тунис. Барањата за азил на граѓаните од овие земји ќе бидат обработени веќе на границата според забрзана постапка со голема веројатност дека ќе бидат одбиени.

Министрите, исто така, се согласија за заеднички став за регулативата за враќање на мигранти, која, меѓу другото, предвидува можност за формирање центри за враќање на мигранти во трети земји.

Во нацрт-регулативата се наведува дека „земјата на враќање“ може да биде земја со која постои договор или аранжман врз основа на кој се прифаќа лице кое нема право да престојува во земјите-членки. Исто така, се утврдуваат условите за склучување на овие договори или аранжмани. Тие можат да се склучат само со трета земја во која се почитуваат меѓународните стандарди за човекови права и принципите на меѓународното право, вклучително и принципот на забрана за враќање на мигрантите.

Оваа регулатива треба да го олесни депортирањето на одбиените баратели на азил. Во моментов, само 20 до 25 отсто од странците кои добиваат налог за депортација од ЕУ всушност се придржуваат кон налогот. Почнувајќи од следната година, секој што ќе добие налог за депортација ќе мора да остане достапен за властите, да се идентификува и да ги достави своите биометриски податоци и не смее лажно да се спротивставува на депортацијата. Отпорот на депортација ќе биде казнив со затвор во сите земји-членки.

Најголемата политичка битка се водеше околу предлогот сите земји-членки автоматски да признаат налог за враќање издаден во една земја-членка. Неколку земји-членки изразија загриженост дека земјите на надворешните граници, кои се под силен мигрантски притисок, лесно би можеле да издаваат налози за враќање и да го остават спроведувањето на другите земји-членки.

Постигнат е компромис дека признавањето на налозите за првите две години нема да биде задолжително, туку доброволно. По две години, Комисијата ќе процени како функционира ова и дали е потребно да се предложи закон за да се направи задолжително.

Постигнат е и договор за безбедни трети земји, кој ќе им овозможи на властите на земјите-членки веднаш да оценат барање за азил како недозволено ако подносителот на барањето можел да побара меѓународна заштита во трета земја низ која поминал. Ова не бара од барателот на азил да има каква било врска со таа трета земја, како што се семејни врски или да живеел во таа земја долго време, како што е случајот во моментов.

Одлуките на министрите за внатрешни работи беа критикувани од организациите за човекови права.

„Земјите-членки на ЕУ продолжуваат да инсистираат на сурови и нефункционални „центри за враќање“ или центри за депортација надвор од ЕУ – присилно префрлајќи луѓе во земји каде што немаат врски и можат да бидат притворени подолг период, што е кршење на меѓународното право. Овој пристап ги отсликува шокантните, дехуманизирачки и нелегални масовни апсења, притворања и депортации во САД, кои уништуваат семејства и заедници“, изјави Оливија Сандберг Дијаз, службеник за прашања поврзани со миграцијата и азилот во ЕУ на Amnesty International.