Гренланд излегува на гласање покрај желбите на Трамп за преземање на островот

„Дали е ова економска независност? Само чувство на независност? Воспоставуваме сопствени граници? Ние сакаме независност, но секој има многу различна дефиниција за независност“, вели тој.

Егеде, кој е полубрат на гренландскиот премиер Муте Егеде, објаснува дека има 32 области во кои Данска сè уште носи одлуки во име на Гренланд.

„Да речеме дека преземавме една област годишно, сепак ќе ни требаат 32 години за навистина да станеме независни“, рече тој.

Во моментов, партијата со најмногу места во парламентот е партијата на Инуитите – Атакатигиит, или „Заедница на народите“. Управува заедно со коалициониот партнер Сиумут, што значи „Напред“. Двете партии се залагаат за независност и ветија дека ќе одржат референдум за отцепување на островот од Данска, без да прецизираат кога тоа ќе биде.

Според договорот од 2009 година со Данска, Гренланд може легално да прогласи независност, но само откако ќе се одржи референдум. Иако постои широко распространета поддршка за целосен суверенитет на Гренланд, некои не се сигурни што тоа би значело за одбраната и економијата на островот доколку тој сака самостојно да ја обликува сопствената иднина.

Површината на Гренланд од повеќе од 2 милиони квадратни километри е исполнета со огромни пространства на неискористени природни ресурси, вклучително и многу вредни минерали, додека островот е дом на само околу 60.000 жители.

Затоа Доналд Трамп го насочи својот поглед кон Гренланд, нарекувајќи го неговото стекнување „апсолутна неопходност“. Тој одби да ја исклучи употребата на воена сила или економска принуда за тоа. Минатата недела тој рече дека САД ќе го добијат „на овој или оној начин“. Потоа ги наброја заканите од Кина и Русија, кои се повеќе се фиксираат на Арктикот.

Но, аспирациите на амбициозниот американски претседател не се единствената безбедносна закана за Гренланд. Имено, независноста би значела и голема дупка во буџетот на островот без годишната субвенција од 500 милиони долари што ја дава Данска и ја плаќа социјалниот систем во скандинавски стил. ЕУ испраќа средства и за Гренланд, иако островот не е член на тој политички блок.

Сепак, антиколонијалните чувства се силни. Премиерот Егеде, лидер на партијата Инуити Атакатигита, го искористи своето новогодишно обраќање за да изјави дека е „време да се направи следниот чекор за нашата земја“ и Гренланѓаните да се ослободат од „оковите на колонијалната ера“.

Пратениците од Гренланд се спротивставија на рударските проекти поддржани од ЕУ, бидејќи наоѓалиштата на ретки земји се наоѓаат во изворите на ураниум. Дебатата за тоа дали рударството може да го отвори патот кон независноста со проширување на опсегот на активности што ја сочинуваат економијата на Гренланд доминираше на последните избори во 2021 година и доведе до победа на Инуитите Атакатигиит откако партијата ја поддржа забраната за ископување ураниум. Ова резултираше со суспензија на проектите за ископување ретки земји до ден-денес.

Но, прашањето за ископувањето ураниум не беше главна тема на оваа изборна кампања. Не беше ни тема на дискусија дали треба да се поттикне туризмот или поморството, и покрај фактот што овие активности може да помогнат и за финансирање на независен Гренланд.

„Прашањето на независноста зазема толку многу простор“, објаснува уредникот Егеде, што ја отфрли дебатата за економијата на Гренланд, која инаку „би била многу, многу голем дел од изборите“.

Додека Трамп вети дека ќе го направи арктичкиот остров „богат“ за време на неговото претседателско обраќање минатиот вторник, огромното мнозинство Гренландци, околу 85 отсто, се противат на идејата тие да станат дел од САД, според анкетата спроведена во јануари.

Каков и да е исходот од изборите, одлуката на Гренландците ќе испрати бран кој ќе бранува далеку подалеку од нивните ледени брегови.